Bjellorusi: Goditje e Gazetarisë së Pavarur

(Moskë) – Autoritetet Bjelloruse kanë përshkallëzuar shtypjen kundër gazetarëve të pavarur në pesë muajt e fundit, tha sot Human Rights Watch. Autoritetet kanë arrestuar dhe rrahur në mënyrë arbitrare gazetarë, kanë vendosur gjoba dhe dënime me burg për akuza të motivuara politikisht, u kanë revokuar kredencialet e tyre mediatike dhe kanë bastisur shtëpitë dhe zyrat e tyre.

Goditja e gazetarëve është pjesë e përpjekjeve të qeverisë për të shtypur raportimin e mediave mbi shkeljet e të drejtave të njeriut dhe protestat paqësore, në të gjithë vendin. Protestuesit kanë kërkuar zgjedhje të drejta dhe drejtësi për abuzimet që nga 9 gushti i vitit 2020, kur u njoftuan rezultatet zyrtare të zgjedhjeve presidenciale.

“Në vend që të sigurojnë drejtësi për brutalitetin e gjerë të policisë dhe abuzime të tjera, autoritetet Bjelloruse po ndjekin penalisht gazetarët që raportojnë për çështje të ndjeshme”, tha Hugh Williamson, drejtor i Evropës dhe Azisë Qendrore në Human Rights Watch. “Autoritetet duhet të garantojnë që të gjithë gazetarët në Bjellorusi janë në gjendje të kryejnë punën e tyre pa frikë nga hakmarrjet dhe pa kufizime abuzive.”

Human Rights Watch intervistoi 19 gazetarë të pavarur që raportonin për Bjellorusinë, avokatët e tyre dhe të afërmit.

Reporterët pa Kufij, një grup i pavarur për të drejtat e medias, e ka quajtur Bjellorusinë vendin më të rrezikshëm të Evropës për gazetarët për shkak të shtypjes së qeverisë ndaj gazetarëve të pavarur duke bërë në mënyrë paqësore punën e tyre legjitime.

Midis fundit të shtatorit dhe marsit, autoritetet bjelloruse hapën të paktën 18 çështje penale kundër gazetarëve, me sa duket si hakmarrje për punën e tyre. Tre gazetarë – Katsiaryna Barysevich, Katsiaryna Andreyeva (Bakhvalava) dhe Darya Chultsova – u dënuan me burg duke filluar nga gjashtë muaj deri në dy vjet. Shtatë gazetarë – Andrei Aliaksandrau, Yulia Slutskaya, Siarhei Alsheuski, Ala Sharko, Piotr Slutsky, Kseniya Lutskina dhe Dzianis Ivashyn – po presin gjyqin pas hekurave për akuza penale për shkelje të rendit publik, evazion fiskal dhe ndërhyrje në punën e policisë. Një gazetar është në arrest shtëpiak, i akuzuar për fyerje të presidentit.

Autoritetet detyruan avokatët që përfaqësojnë shumë prej këtyre gazetarëve të nënshkruajnë marrëveshje të paqarta të formuluara për mos zbulim, duke i ndaluar ata të ndajnë çdo informacion në lidhje me çështjet e klientëve të tyre. Disa avokatë të cilët në raste të ngjashme nuk pranuan të nënshkruanin janë përballur me shkarkim.

Autoritetet Bjelloruse duhet të lirojnë menjëherë dhe pa kushte Andreyeva, Chultsova dhe Barysevich dhe të prishin vendimet kundër tyre, dhe të lirojnë Slutskaya, Slutsky, Sharko, Alsheuski, Lutskina, Aliaksandrou dhe Ivashyn dhe të heqin të gjitha akuzat kundër tyre.

Në disa çështje penale që përfshijnë akuza të rreme, autoritetet kanë caktuar gazetarë si dëshmitarë dhe më pas kanë vazhduar t’i nënshtrojnë ata ndaj policisë dhe ngacmimeve gjyqësore. Gazetarët raportuan se ishin thirrur për pyetje policore, ishin kërcënuar me kallëzime penale dhe iu nënshtruan kontrolleve në shtëpi dhe zyra dhe sekuestrimit të pajisjeve të tyre. Të paktën një gazetë duhej të mbyllej përkohësisht për shkak të kërcënimit të ndjekjes penale, bastisjeve dhe pajisjeve të konfiskuara.

Më 16 shkurt, zyrtarët e zbatimit të ligjit kryen një valë mbarëkombëtare të bastisjeve, duke synuar grupet e të drejtave të njeriut dhe të paktën pesë gazetarë dhe duke marrë pajisjet e tyre. Zyrtarët thanë se bastisjet ishin pjesë e një hetimi penal për protesta të pasanksionuara dhe duket se barazojnë ofrimin e ndihmës juridike për protestuesit e ndaluar me organizimin e protestave.

Bastisjet synuan gjithashtu Shoqatën Bjelloruse të Gazetarëve (BAJ), një organizatë e të drejtave të njeriut duke siguruar ndihmë për gazetarët në Bjellorusi. Në mars, autoritetet morën në pyetje udhëheqësin e grupit, Andrey Bastunets dhe nëndrejtorin e tij, Barys Haretski, si dëshmitarë në një çështje. Bastunets më parë ishte marrë në pyetje si dëshmitar në dhjetor në lidhje me një hetim tjetër të thirrjeve të pretenduara për veprim që synonin dëmtimin e sigurisë kombëtare të Bjellorusisë. Ka shqetësime serioze dhe të besueshme se bastisjet e shkurtit parashikojnë akuza të reja të rreme penale kundër gazetarëve.

Autoritetet Bjelloruse gabimisht barazojnë raportimin për demonstrata të paautorizuara me pjesëmarrjen në to, veçanërisht nëse reporteri punon për një pikë daljeje që autoritetet refuzojnë të japin akreditimin, tha Human Rights Watch. Në dhjetor, Ministri i Informacionit Igor Lutskiy shkoi aq larg sa të pretendonte se Bjellorusia po bën një luftë informacioni që synon shkatërrimin e shtetit, duke njollosur mediat e pavarura që punojnë në vend.

Shoqata Bjelloruse e Gazetarëve tha se midis gushtit 2020 dhe marsit 2021, autoritetet arrestuan rreth 400 gazetarë me akuza administrative. Të paktën 100 u dhanë burgime të shkurtra administrative midis dhjetorit dhe marsit, ndërsa të tjerët u gjobitën me akuza administrative për “shkelje të rregullave për tubime masive”, “mosbindje ndaj policisë” dhe “shkelje të ligjeve për mediat masive”.

Të paktën katër gazetarë i thanë Human Rights Watch se ata ishin keqtrajtuar gjatë dhe pas ndalimit. Ata u rrahën brutalisht, u mohua ndihma mjekësore dhe u mbajtën në kushte të këqija paraburgimi. Disa thanë se pajisjet e tyre ishin shkatërruar.

Në muajt e fundit, autoritetet Bjelloruse dëbuan të paktën dy gazetarë me shtetësi ruse, me sa duket si hakmarrje për punën e tyre në Bjellorusi.

Autoritetet kërcënuan të privojnë të paktën tre gazetarë nga kujdestaria e fëmijëve të tyre. Të tre u larguan nga Bjellorusia me familjet e tyre.

Autoritetet paralajmëruan gjithashtu media për gabimet e pretenduara në raportimin dhe kritikat e tyre ndaj qeverisë. Të paktën një media u hoq padrejtësisht kredencialet e saj për media për shkelje të ligjit të medias.

Shtypshkronjat bjelloruse shtetërore refuzuan të shtypnin të paktën pesë gazeta të pavarura. Të paktën një gazetë që kaloi në shtyp më vete tha se në një rast, zbatimi i ligjit konfiskoi një shtyp të plotë pa ndonjë dokument ligjor që sanksiononte një veprim të tillë.

Më 2 tetor, Ministria e Punëve të Jashtme miratoi rregulla të reja mbi akreditimin e mediave të huaja në Bjellorusi, duke anuluar të gjitha akreditimet ekzistuese dhe duke e bërë procesin e akreditimit dukshëm më të komplikuar.

Më 24 Mars, Këshilli i Kombeve të Bashkuara për të Drejtat e Njeriut miratoi një rezolutë që dënon “arrestimet arbitrare dhe ndalimin e anëtarëve të opozitës, gazetarëve dhe punonjësve të medias”, dhe “dënimet me burg për punëtorët e medias për kryerjen e detyrave të tyre profesionale” dhe duke bërë thirrje për lirimi i menjëhershëm i “të gjithë të burgosurve politikë, gazetarëve dhe punonjësve të tjerë të medias”. Partnerët ndërkombëtarë të Bjellorusisë duhet të vazhdojnë të bëjnë presion ndaj qeverisë për t’i dhënë fund kërcënimeve, sulmeve dhe hakmarrjeve kundër gazetarëve dhe duhet të bëjnë thirrje që ata që janë përgjegjës për shkelje të rënda, përfshirë torturat dhe keqtrajtimet, të mbajnë përgjegjësi, tha Human Rights Watch. Ata gjithashtu duhet të vazhdojnë të mbrojnë gazetarët, përfshirë sigurimin e ndihmës më të madhe për gazetarët nën kërcënim.

Autoritetet Bjelloruse duhet të respektojnë lirinë e shprehjes dhe mbledhjen, tha Human Rights Watch. Bjellorusia ka një detyrim sipas ligjit ndërkombëtar që të mos pengojë padrejtësisht gazetarët të bëjnë punën e tyre, duke përfshirë raportimin për protestat e pa sanksionuara.

“Autoritetet Bjelloruse duhet të ndalojnë së pretenduari se liria e shprehjes është një kërcënim për sigurinë kombëtare,” tha Williamson. “Ata duhet të heqin akuzat e rreme penale dhe menjëherë të lirojnë ata që janë pas hekurave. Ata duhet të ndalojnë ndjekjen penale, ngacmimin dhe ndryshe presionin ndaj gazetarëve që janë duke kryer punën e tyre. “/Përshtati më shqip, Historia Ime