Vajzat e futbollit ndërgjegjësojnë për kancerin e gjirit

Ngjyra rozë simbolizon qetësinë e brendshme, fuqizimin, ëmbëlsinë dhe dashurinë e pakushtëzuar dhe fjongoja rozë që e shohim gjithandej gjatë muajit të tetorit, simbolizon ndërgjegjësimin ndaj kancerit të gjirit. 

Për këtë arsye, skuadrat e futbollit femëror Tirana- Partizani zhvilluan një ndeshje miqësore për ndërgjegjësimin ndaj kësaj sëmundje të rrezikshme që kryesisht prek gratë mbi moshën 45 vjeç, por fatkeqësisht mund të prekë këdo. 

Të tëra vajzat mbanin fjongo rozë dhe dhanë maksimumin e tyre gjatë ndeshjes si dhe disa mesazhe për gratë e jetës së tyre si nënat, motrat kushërirat e ato vetë. Njëra prej tyre tha se “shoqëria ka nevojë për ne që ti thonë grave, mikeshave dhe nënave tona të shtrenjta se një vizitë tek mjeku për një mamografi për të parandaluar kancerin e gjirit është e nevojshme, për një të ardhme më të shëndethme dhe jo vetëm tetori, por të tërë muajt të jenë rozë.”

Një vajzë tjetër tha: “Muaji tetor është muaji për ndërgjegjësimin për kancerin e gjirit, për të gjitha gratë dhe vajzat. Një kontroll sot, është një rrezik me pak nesër.”

Disa këshilla dhe informacione nga Instituti i Shëndetit Publik:

Çfarë është kanceri i gjirit

Kanceri i gjirit është një sëmundje ku qelizat e gjirit rriten jashtë kontrollit. Kanceri i gjirit mund të fillojë në pjesë të ndryshme të gjirit dhe mund të përhapet jashtë tij nëpërmjet enëve të gjakut dhe enëve limfatike, pra duke dhënë metastaza. Të dy sekset, si gratë ashtu edhe burrat mund të preken nga kanceri i gjirit, edhe pse ky kancer është shumë më i zakonshëm te gratë.

Faktorët e rrezikut përfshijnë:

• Mosha-rreziku rritet me rritjen e moshës; por nga kanceri i gjirit preken dhe moshat e reja

• Ndryshimet në disa gjene – deri 10% e kancereve të gjirit janë si rezultat i një defekti gjenetik. Gratë që kanë trashëguar këto ndryshime gjenetike janë në rrezik të lartë edhe për kancer të vezoreve.

• Fillimin e hershëm të menstruacioneve – femrat që u fillojnë menstruacionet para moshës 12 vjeç, janë të ekspozuara ndaj hormoneve për një periudhë më të gjatë kohore, duke rritur rrezikun për kancer gjiri.

• Fillimin e menopauzës pas moshës 55 vjeç – ashtu si fillimi i hershëm i menstruacioneve, edhe menopauza e vonshme rrit ekspozimin e femrës ndaj hormoneve për një periudhë më të gjatë kohore, duke rritur kështu rrezikun për kancerin e gjirit.

• Shtatzënitë në moshë të madhe ose moslindjen e fëmijëve.

• Mungesën e aktivitetit fizik.

Të qenit mbipeshë apo obeze pas menopauzës.

• Indi i gjirit i ngjeshur/i dendur.

• Historitë personale me kancer gjiri-femrat që kanë pasur kancer gjiri kanë më shumë gjasa për t’u prekur përsëri nga kanceri i gjirit.

• Historitë familjare me kancer gjiri – rreziku i një gruaje për kancer gjiri është më i lartë nëse ka patur nënën, motrën, vajzën (të afërm të shkallës së parë) me kancer gjiri.

• Alkoolpirja dhe duhanpirja.

Disa shenja që mund të jenë tregues të kancerit të gjirit janë:      

• Një gjëndër apo një kokërr në gji ose nën sqetull. Shumë faktorë mund të shkaktojnë gjëndra në gjoks duke përfshirë edhe kancerin, por jo çdo gjëndër në gji është kancer.
• Trashje ose ënjtje e një pjese të gjirit.
• Ndryshime të lëkurës së gjirit-skuqje, plagë apo dëmtime të tjera të lëkurës së gjirit.
• Skuqje, çarje apo trashje e lëkurës përreth thithit të gjirit, gropëzim i thithit të gjirit.
• Rrjedhje nga gjiri përveç qumështit të gjirit, duke përfshirë edhe gjakun.
• Çdo ndryshim në madhësinë apo formën e gjirit.
• Dhimbje në gji.
• Fryrje apo ënjtje e krahut nga njëra anë-disa herë kanceri i gjirit mund të përhapet edhe në gjëndrat limfatike nën krah dhe të shkaktojë fryrje apo ënjtje të tij. Prandaj, gjëndrat limfatike të ënjtura duhen konsideruar një shenjë e mundshme e kancerit të gjirit.
• Çdo ndryshim tjetër i pazakontë në gji.

Kanceri i gjirit mund të zbulohet me disa mënyra kontrolli si:

• Vetëkontrolli mujor i gjirit
• Ekzaminimi klinik i gjirit nga një personel shëndetësor
• Mamografia
• Eko e gjirit

A.A.