Asma Jahangir: Pionierja e të drejtave të njeriut në Pakistan

Asma Jahangir ishte një kampione trime e të drejtave të njeriut që lë pas një trashëgimi të fuqishme, tha Amnesty International, duke mbajtur zi për vdekjen e papritur të avokates 66-vjeçar të Pakistanit në Lahore.

“Për dekada me radhë, Asma luftoi me guxim për njerëzit më në disavantazh në Pakistan, shpesh me rrezik të madh personal. Ajo mbrojti çështjen e grave, fëmijëve, punëtorëve të detyruar nga borxhi, pakicave fetare, gazetarëve, të zhdukurve dhe shumë të tjerëve. Ajo u përball me padrejtësinë kudo që e pa, “tha Salil Shetty, Sekretari i Përgjithshëm i Amnesty International.

Asma Jahangir filloi të drejtonte protesta që kur ishte një nxënëse e re. Në moshën 18 vjeçare ajo luftoi për lirimin e babait të saj, Malik Ghulam Jilani, i cili u arrestua arbitrarisht nga qeveria ushtarake e gjeneralit Yahya Khan, duke çuar në një gjykim historik të Gjykatës Supreme.

Avokate me profesion, Asma Jahangir dhe motra e saj, Hina Jilani, krijuan të parën firmë ligjore vetëm me gra të Pakistanit në Lahore. Në klientët e tyre përfshiheshin edhe të krishterët që përballeshin me dënime me vdekje për akuza blasfemie, punëtorë të detyruar nga borxhi, të cilët kishin ikur nga zotërimet shtypëse të pronarëve feudalë dhe gratë që përballeshin me dhunën në shtëpi.

Asma Jahangir ishte një nga drejtueset e Forumit të Veprimit të Grave (WAF), i cili u përball me Urdhëresën Hudud të Gjeneralit Zia-ul-Haq, e cila diskriminonte gratë. Në vitin 1983, Asma Jahangir dhe protestuesit e tjerë të WAF ishin subjekt i dhunës së ashpër nga duart e policisë. Ajo u arrestua për herë të parë.

Një pioniere e të drejtave të njeriut në Pakistan, Asma Jahangir ishte gjithashtu një nga themelueset e Komisionit të të Drejtave të Njeriut në Pakistan, një OJQ e ashpër e pavarur të cilën ajo e drejtoi për disa vjet.

Në vitin 1995, përballë kërcënimeve të dhunshme nga turmat vigjilente, Asma Jahangir dhe Hina Jilani mbronin me sukses dy adoleshentë të krishterë, Salamat Masih dhe Rehmat Masih, në apelet e tyre kundër dënimeve me vdekje për blasfemi.

Asma Jahangir dhe të akuzuarit u përballën me kërcënime dhune gjatë gjithë çështjes. Në një moment, ajo u vu poshtë nga një turmë e zemëruar. Makina e saj u shkatërrua pasi u përpoq të largohej nga gjykata. Të shqetësuar për sigurinë e tyre, ajo i dërgoi vajzat e saj jashtë vendit për të vazhduar shkollimin e tyre. Siç tha për Amnesty International në atë kohë, “Ata kanë bërë gjithçka për të më frikësuar. Madje janë marrë edhe me dy vajzat e mia. Mu desh t’i dërgoj jashtë vendit. Ndonjëherë na duhet të paguajmë një çmim kaq të padurueshëm për atë që besojmë.”

Mbështetja nga anëtarët e Amnesty International i dha forcë gjatë kësaj kohe të vështirë. “Veprimet e anëtarëve të Amnesty International më bëjnë të ndihem më e sigurt dhe më e guximshme,” tha ajo. Gjithashtu, në vitin 1995, Asma Jahangir u bë fituesja e dytë e çmimit Martin Ennals për Mbrojtësit e të Drejtave të Njeriut, i pari i shumë titujve ndërkombëtare që do të merrte gjatë rrugëtimit të saj.

Katër vjet më vonë, në vitin 1999, një person i armatosur u fut në zyrat e Asma Jahangir dhe motrës së saj në Lahore dhe vrau Samia Imran, një viktimë e abuzimit familjar, e cila kishte shkuar atje për të kërkuar ndihmë për divorcimin nga bashkëshorti i saj. Një nga plumbat i kaloi shumë afër Hina Jilanit.

Vdekja e papritur e Asma-s është një humbje jo vetëm për Pakistanin, apo për Azinë Jugore, por për lëvizjen e të drejtave të njeriut në nivel global. Ajo lë pas një trashëgimi të fuqishme që ne të gjithë duhet ta nderojmë duke u dhënë zë atyre që nuk dëgjohen.

Në vitin 2007, Asma Jahangir u vu në arrest shtëpie nga gjenerali Pervez Musharraf kur ai imponoi një gjendje të jashtëzakonshme, duke pezulluar kushtetutën dhe duke mbajtur në arrest arbitrarisht qindra njerëz, duke përfshirë gjyqtarë, politikanë të opozitës dhe mbrojtës të të drejtave të njeriut.

Në vitin 2010, ajo u bë gruaja e parë që u zgjodh kryetare e Shoqatës së Avokatëve të Gjykatës së Lartë, duke kapërcyer një fushatë që u shënua si një nga sulmet e zjarrta ndaj saj dhe familjes së saj nga rivalët dhe kritikët në media.

Një nga përpjekjet më të vendosura të Asma Jahangir ka qenë kundër praktikës së paligjshme dhe mizore të zhdukjeve të detyruara. Kjo ishte një çështje që ajo e drejtoi në fjalimin e saj të fundit publik vetëm tre ditë para vdekjes së saj në “Pashtun Long March” në Islamabad. Gjatë muajve të fundit, ka pasur një rritje të fortë në numrin e zhdukjeve të detyruara në Pakistan, duke u shtrirë përtej zonave të konfliktit thellë në zemrën e qyteteve kryesore të saj.

Puna e të drejtave të njeriut e Asma Jahangir shkoi përtej Pakistanit. Ajo ka shërbyer si Raportuese Speciale e OKB-së tri herë – në ekzekutime jashtëgjyqësore, ekzekutime përmbledhëse ose arbitrare, mbi lirinë e fesë ose besimit, dhe, së fundmi, për Iranin. Në kohën e vdekjes së saj, Asma Jahangir ishte gjithashtu anëtare e Grupit Rajonal Këshillimor të Amnesty International për rajonin e Azi-Paqësorit./A.A.

/amnesty.org