A t’i vëmë faj vaginës?!

Intervistoi: Suadela Balliu

Fotografia e saj ka zë. Zë vajze, zë gruaje. Jo domosdoshmërisht ai i ëmbli, i buti që qetëson kryet e lodhur e mendime shumë të burrave. Pikërisht  për ta zbuar njëherë e mirë këtë mendësi që e  mban gjysmën e shoqërisë shqiptare nën vargonjtë e paragjykimeve dhe shtypjes dhe vetë-nënçmimit si qenie më e ulët se gjinia tjetër , fotografja e re ka vendosur të luftojë. Zëri i saj është i fuqishëm përmes subjekteve që mbërthen fokusi i artit… Ajo çka për botën është provokim,  për Brigelën është ana tjetër e së vërtetës që nuk duan të na e shfaqin.

 Përpara se t’ia shihja katalogun e fotografive përmes albumeve virtuale në një prej rrjeteve sociale, më kish tërhequr jo rrallë vëmendjen vajza e re shkodrane ( mikeshë virtuale të cilën nuk e kisha e ende nuk e kam takuar personalisht) me mesazhet e forta në mbrojtje të  vajzave dhe grave që në një vend si ky i yni trajtohen si objekte( mbi të cilat edhe mund të shfryhet inati apo frustrimi fizikisht. Thjesht sepse burri ka grusht më të fortë )  apo në rastin më të mirë si qenie të brishta që duhen ruajtur e mbajtur  në ‘kulla të fildishta’ për të mos u njollosur nga papastërtitë e këtyre kohëve ( lexo: nga uria seksuale e po të njëjtit lloj). U desh një fotografi e shkrepur prej saj, provokuese mjaftueshëm për të tërhequr vëmendjen, u cilësua nga ata që e panë dhe e komentuan më pas. Dy vajza që këmbejnë një puthje në buzë, në një prej rrugëve të Shkodrës- qyteti ku Brigela jeton dhe jo pak herë frymëzohet për artin e saj- e mbi kokat e tyre një afishe që uron besimtarët myslimanë “Gëzuar Bajramin!”. Kaq mjaftoi për të ndezur  debatin e për t’i ndarë ata që përfshiheshin në të në “pro” dhe “kundër”  dhe për ta vënë në qendër  të vëmendjes edhe autoren e saj, fotografen Brigela Demaj.

Pyetjeve dhe akuzave tendencioze iu përgjigj të gjithave një e nga një. As nuk  fshehu përkrahjen e saj ndaj komunitetit LGBT. “Mbështes çdo lloj komuniteti që përbëhet nga njerëz”- rrëfen ajo. Nuk ndalet të flasë gjatë për punën e saj, sepse mjaftojnë imazhet për këtë. Ajo që pohon është se në çdo fotografi duket se ka zbrazur diçka që klithte për të dalë prej saj. Shkodra, apo më saktë mjedisi i mbyllur i një qyteti shqiptar, thotë se e ka ndihmuar punën e saj (mbase njeriu në presion është i aftë të japë më të mirën), por kur vjen puna te mënyra sesi ky vend i trajton gratë edhe burrat, revoltohet dhe refuzon të  pranojë ç’i kanë thënë  qysh së vogli … se  ajo gjëja që  gratë kanë  në  mes të  këmbëve është “molla e ndaluar”, diçka e mbrapshtë, që  nxit dëshira të  pakontrollueshme te burrat, diçka që  thjesht …Ka faj. Si mund të  ketë vagina faj? Si mund të  ketë faj gruaja sepse ka vaginë?” – vijon Brigela. “Jetoj në  një vend ku vajzat e gratë konsiderohen nëna te mira e nëna të këqija, motra që  të  nderojnë e motra që  të  turpërojnë bashkëshorte që  dinë  të gatuajnë e bashkëshorte që  nuk dinë  të gatuajnë, vajza të ndershme e vajza kurva, të  lehta e të  vështira, të bukura dhe të  shëmtuara…dhe epitete pafund.

Duket sikur askujt nuk i  shkon në mend rastësisht njëherë në  jetë  se këto vajza dhe gra, janë qenie njerëzore  e se gjinia e tyre nuk përcakton rolin e tyre në familje, shoqëri a më  gjerë. Unë  nuk flas si një vajzë  që  e jetoj çdo ditë mendësinë patriarkale shqiptare, por si një njeri që  kam zgjedhur të  kem një zë me anë të jetës që kam zgjedhur si artiste, të flas në  emër të  të  gjitha vajzave dhe grave që jetojnë të njëjtin realitet me mua, apo realitete të  ndryshme nga i imi, por  që  mbeten shtypës ndaj qenies grua. Flas në  emër të të gjitha grave të botës!” –thotë  me plot zërin. Për këtë do të vazhdojë të flasë  me zërin  dhe fotografinë e saj. Me këtë të fundit, e diplomuara për Artet e Bukura, dega Pikturë,  zbulon se do të çelë edhe një ekspozitë. Të parën, e  cila nuk do të mbyllet pa shkaktuar debate siç edhe fotoja e dy vajzave që puthen, kur vizitorët e ekspozitës  (dhe sidomos ata komentojnë gjithçka ndodh në këtë vend  ) do të shohin subjektin e artit të saj; një transgjinor…

Para pak kohësh u hap  një debat në media për një fotografi të shkrepur prej teje me dy vajza që putheshin përballë një banderole  ku shkruhej “Gëzuar Bajramin”. A mundesh të na e rrëfesh për lexuesit e Madame si qëndron historia pas asaj fotografie? A ishte një shkrepje spontane apo ishte foto konceptuale? Ti e mbrojte punën tënde dhe kjo u kuptua edhe sikur ti ishe një prej përkrahësve të komunitetit LGBT. Cili është qëndrimi yt ndaj debatit?  Për ta sqaruar njëherë e mirë për të gjithë ata që kanë paragjykuar apo kritikuar edhe pa e ditur mirë qëndrimit tënd..

Fotoja ka qenë një foto spontane, por sigurisht kam qenë  e vetëdijshme ç’po bëj dhe pse po e bëj. Më janë drejtuar pyetje tendencioze, të  cilat kanë marrë  përgjigjen që meritojnë besoj. Sigurisht që e  mbështes komunitetin LGBT dhe të  gjitha komunitetet e tjera të  përbëra nga njerëz. Jam shprehur që  me anë të  fotos nuk kam dashur të  tregoj mbështetjen e thjeshtë  timen ndaj komunitetit në  fjalë, por të  trajtoj një kauzë më  të  gjerë  e gjithëpërfshirëse, atë  të  të  drejtave të njeriut dhe ndikimit të  institucionit fetar mbi këto të  drejta. Siç dihet, fetë  monoteiste, duke përfshirë këtu dhe Islamin, janë ngritur mbi ideologji me ngjyrime të forta diskriminimi, racizmi, homofobie, mizogjinie  dhe vendosja e dy vajzave që puthen përpara afishes “Gëzuar Bajramin” ishte një mënyrë për t’i thënë institucionit fetar se  këta njerëz ekzistojnë (siç ata e dinë  mirë, meqë përmenden edhe në librat e tyre “të  shenjtë”), gëzojnë të  drejta plotësisht të barabarta me pjesën tjetër dhe që askush nuk ka të  drejtën t’i quajë  ‘ndryshe’, t’i përçmojë, diskriminojë apo dhunojë  në  asnjë lloj forme. Këta njerëz do vazhdojnë të ekzistojnë, të dashurojnë e të  jetojnë plotësisht dhe lirisht, me apo pa konsensusin e disa librave mijëravjeçarë që  nuk u dihet autori, që mësojnë përçmimin, urrejtjen, deri edhe luftën. Së fundmi, unë, si ateiste në rrafsh personal, kam dashur t’u them teistëve  se e gjej gjithashtu bezdisëse një afishe që  më  uron festa të  lindura nga ideologji,  të cilat mendoj se duhen zhdukur për të  mirën e njerëzimit, ashtu siç ata e gjejnë bezdisëse panoramën e një çifti gay, sepse janë homofobë  e mendjengushtë, por kjo nuk justifikon akte diskriminimi apo dhune nga ana ime. Në  pak fjalë, kam dashur të  them: “Ekzistoni ju, por ekzistojnë edhe realitete të tjera”. Meqë institucioni fetar ekziston, është i  fuqishëm, pothuajse i pashkatërrueshëm, sepse di çdo të  thotë demagogji e përfitim nga dobësitë njerëzore dhe nuk ka asgjë që  mund të  bëhet për ta ndryshuar këtë…Le të  bashkëjetojmë!  Nëse institucioni fetar ka një ide më  të  mirë  se bashkëjetesa (përveç prerjes së  kokave), le ta dëgjojmë!/A.A.

Për të lexuar intervistën e plotë, klikoni: madamemapo.al