Serbia pranë njohjes së bashkëjetesës mes personave LGBTI+, komuniteti me pritshmëri të ulta

Kur Andjela ra në gjunjë dhe i propozoi dashurisë së jetës së saj dy vjet më parë, ajo mendoi se zyrtarisht lidhja e martesës me partneren e saj Sanja ishte thjesht një fantazi.

 Por çifti tani po planifikon martesën e tyre në shtëpi, në vendin e tyre Ballkanik, me premtimin e një ligji të ri që do të njohë partneritetet e gjinisë së njëjtë duke shënuar një fitore të rëndësishme për komunitetin LGBT që përballet me homofobi të përhapur.

“Në fillim, ne menduam se do të ishte një martesë e vogël, intime, por kur kuptuam sa njerëz duhet të ftojmë, doli se do të ishte një ceremoni gala”, Andjela Stojanovic, një punëtore postare 27-vjeçare,  tha duke qeshur pranë partneres së saj Sanja Markovic, 30 vjeç, e cila punon në dizajn grafik.

 Pavarësisht se ishte një nga të paktat kombe që ka një kryeministër të hapur homoseksual, kultura e rëndë e Serbisë lë shumë njerëz LGBT që jetojnë në frikë.

 Mbajtja e duarve në publik mbetet një tabu për çiftet e të njëjtit seks në një vend ku pothuajse 60 përqind e personave LGBT kanë raportuar abuzim fizik ose emocional gjatë një viti, sipas një sondazhi nga organizatat e të drejtave të njeriut IDEAS dhe GLIC botuar në vitin 2020.

 “Për të gjithë ata që kundërshtojnë ligjin, unë mund t’u them vetëm – nëse nuk ju pëlqen partneriteti i të njëjtit seks, mos jetoni në një të tillë” i tha AFP Ministrja e të Drejtave të Njeriut dhe Pakicave Gordana Comic, e cila ka dalë në favor të ligjit. 

 Megjithatë, edhe midis brezit të ri të gjimnazistëve, vetëm 24 përqind e të anketuarve shprehën mbështetje për të drejtat LGBT siç është birësimi, sipas një studimi nga Komiteti i Helsinkit.

Sonja, një studente 17-vjeçare e shkollës së mesme e cila nuk pranoi të jepte mbiemrin e saj, i tha AFP se ajo nuk njeh askënd në moshën e saj që është hapur homoseksual, ndërsa ata që tregojnë mbështetje për të drejtat e LGBT “tallen ose sulmohen”.

 “Shumica e klasës sime beson se është në modë të urresh njerëzit homoseksualë, veçanërisht djemtë”, u ankua ajo.

 – Kisha ‘kupton’ –

 Pritet të miratohet këtë pranverë, legjislacioni do t’u japë çifteve LGBT përfitime ligjore të tilla si kujdesi shëndetësor i përbashkët dhe të drejtat e trashëgimisë – por jo opsionin për të birësuar fëmijë.

 “Është larg barazisë, por është një hap përpara”, tha për AFP aktivisti LGBT Vladan Djukanovic.

 Diku tjetër në Ballkanin Perëndimor, vetëm Kroacia dhe Mali i Zi kanë miratuar ligje të ngjashme.

 Ndërsa ligji nuk ka nxitur protesta të rëndësishme në Serbi, në historinë e fundit dhuna ka zvarritur çdo pëllëmbë përparimi për komunitetin LGBT, nga sulmet huligan në paradën e Krenarisë të Beogradit një dekadë më parë në tensionet e ashpra me policinë për një ekspozitë arti  2012 që paraqiti imazhet e Jezusit mes njerëzve transgjinorë.

 Kisha Ortodokse Serbe (SPC) me ndikim historikisht ka luajtur një rol kryesor në formësimin e opinionit publik, të tilla si etiketimi i marshimit vjetor të Krenarisë së Beogradit “një paradë turpi”.

 Sidoqoftë, rryma duket se po kthehet edhe brenda institucionit konservator.

Kreu i ri i kishës, Patriarku Porfirije, është zhvendosur nga retorika e zakonshme diskriminuese duke deklaruar se, ndërsa Kisha nuk i konsideron bashkimet e të njëjtit seks si martesa, ai simpatizon zhgënjimet me të cilat përballet komuniteti.

 “Unë mund t’i kuptoj njerëzit me atë lloj orientimi seksual, problemet e tyre të panumërta administrative, sfidat dhe presionet dhe nevojën e tyre për të rregulluar statusin e tyre”, tha Porfirije kohët e fundit për transmetuesin publik RTS.

 Pasja e një Kryeministri të hapur homoseksual për katër vitet e fundit mund të ketë dhënë gjithashtu një ndikim, edhe pse Ana Brnabic është kritikuar për dështimin për të qenë një avokate më e zëshme e zgjerimit të të drejtave LGBT.

 Brnabic ka nënvizuar më parë se misioni i saj nuk është të jetë një “kryeministër homoseksual”, por një udhëheqës i një vendi.

 Megjithatë, disa akuzojnë 45-vjeçaren se nuk ka përdorur pozicionin e saj të pushtetit për të ndihmuar pjesën tjetër të komunitetit.

 Ndërsa partnerja femër e kryeministrew lindi një djalë në 2019, muaj më vonë mbarësimi artificial u ndalua në Serbi për çiftet që kanë “histori të fundit të marrëdhënieve homoseksuale”.

 “Serbia mbetet një vend në të cilin kryeministri, megjithëse ka marrë urime, ende nuk mund të renditet si prind i djalit të saj, nuk mund ta regjistrojë atë në kopshtin e fëmijëve, ta marrë me pushime jashtë vendit, as ta vizitojë në spital si anëtar i  familje “, tha Labris, një organizatë lezbikesh e të drejtave të njeriut, në atë kohë.

 Disa aktivistë LGBT  gjithashtu e shohin ligjin e ri si formën e fundit të qeverisë të “larjes rozë” – praktikën e promovimit të disa ideve progresive në mënyrë që të lënë në hije idetë e tjera joliberale.

 Qeveria e Serbisë ka qenë nën kritika të rënda në vitet e fundit për goditjen e kritikëve politikë dhe mediave të pavarura.

 “Ështl një praktikë të lejosh të drejta të caktuara për komunitetin LGBT, në mënyrë që të maskojë përkeqësimin e përgjithshëm të të drejtave të njeriut në vend”, tha aktivisti Gjukanoviç.

 Ministri i të drejtave të pakicave Komiç hodhi poshtë nocionin, duke thënë se “të drejtat e njeriut nuk janë një shpërqendrim”.

 “Detyra më e vështirë është t’i sjellësh ato në jetë”, shtoi ajo.

 Tani për tani, Stojanoviç dhe Markoviç, i cili është në një karrocë me rrota, planifikojnë të ndërtojnë një familje në Serbi pasi ndërmorën fekondim artificial që do të duhet të kryhet jashtë vendit.

 “Unë mendoj se (fëmijët tanë) do të jenë në shkollën e mesme përpara se të rregullohet statusi i tyre”, tha Markoviç për AFP.

 “Fëmijët do të jenë tonët në çdo kuptim, përveç në sytë e ligjit.”./ Përshtati në Shqip, Historia Ime, marrë nga AFP