Romani Dashuri në kohën e komunizmit, i Besa Myftiut

Besa Myftiu ka zgjedhur të rrëfejë tri histori, të tria për tri gra shqiptare që takohen një natë në aeroportin e Fiumicino-s, një natë kur nuk nisen avionë, një natë e destinuar për rrëfime të ngeshme. Anila, Diana dhe Monda tregojnë jetët e tyre, dashuritë dhe pengjet e tyre. Por, libri nuk mbetet deri këtu, ndryshe nuk do të quhej origjinal dhe i papritur. Nuk është i papritur vetëm për teknikën, për stilin, për frymën pezull që të mban subjekti, për karakterizimin e personazheve. Është i tillë, veçanërisht, sepse Besa Myftiu shkon deri në thellësitë më të imta të shpirtit njerëzor, në detaje, në luhatje, në dritëhije dhe zbardhëllima të vështira pas periudhash të errëta. Edhe në kritika dhe opinione të mëparshme, po edhe në vetë pohimet e autores, ky roman thyen disa tabu të shoqërisë shqiptare, po edhe të shoqërive të tjera në botë, siç janë marrëdhëniet incestuale, tradhtitë bashkëshortore, marrëdhëniet e ndërlikuara mes prindërve dhe bijave e bijve të tyre, etj. Dhe, Besa Myftiu nuk e “thyen tabunë” duke përshkruar skena seksi, që do të ishte mjeti më i lehtë dhe i përshkruar nga cilado qenie njerëzore, pa qenë nevoja të jetë shkrimtar, por duke diskutuar peshën e tyre shoqërore dhe individuale në formimin e një njeriu, të një gruaje, të një burri, të një të reje…marrëdhëniet e vështira që burojnë nga tabu të tilla shoqërore, të cilat rëndojnë jetën e njeriut. Një prej shkrimeve të kritikes letrare dhe shkrimtares Astrid dë Larminat, që ka rubrikë letrare në Le Figaro littéraire, për librin e Besa Myftiut Dashuri në kohën e komunizmit shkruan, midis të tjerash: “Ka diçka shekspiriane në këtë roman të autores Besa Myftiu, shqiptare me banim në Zvicër, që shkruan në gjuhën frënge. Ajo e mban fillin e historisë në dy duar, njëra e marrë dhe tjetra e mençur, duke harmonizuar mrekullisht të papriturat befasuese me realizmin e tablosë së ndjenjave dhe forcën e emocioneve(…)Ngaqë dinë ta përdorin me seriozitet dhe lehtësi armën e humorit, personazhet e këtij romani triumfojnë mbi dëshpërimin. Ato e kanë kuptuar tashmë se gëzimi është pjellë e dhimbjes, se dashuritë tragjike mund të jenë shumë të bukura dhe se asgjë nuk është aq e tmerrshme sa duket…”.

Nuk ka nevojë për komente të shumta pas këtyre radhëve. Një mesazh sa më përgjithësues? Që vlera e një vepre letrare qëndron gjithnjë te kuptimëria e saj universale./A.A.

/mapo.al